Διαβήτης-Διαβήτης κύησης

Σακχαρώδης διαβήτης

Ο Σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι μια νόσος  η οποία τα τελευταία χρόνια έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από ΣΔ παγκοσμίως έχει αυξηθεί από 108.000.000 (1980) σε 422.000.000 (2014) σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας (WHO) και αναμένεται να εκτοξευθεί σε 640.000.000 έως το 2040. 

Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου 750.000 άτομα πάσχουν από Σακχαρώδη διαβήτη.

Ο Σακχαρώδης διαβήτης ταξινομείται στους παρακάτω τύπους:

• Tύπος 1 ή Ινσουλινοεξαρτώμενος ΣΔ:

Εμφανίζεται κυρίως σε νεότερες ηλικίες και χρήζει άμεσης διερεύνησης και θεραπευτικής παρέμβασης με ινσουλίνη

• Τύπος 2 ή Μη Ινσουλινοεξαρτώμενος ΣΔ:

Αποτελεί τον πιο συχνό τύπο διαβήτη. Απαντάται συνήθως σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας  (> 20 ετών) και χρήζει θεραπευτικής παρέμβασης με αλλαγή τρόπου ζωής, διατροφή, άσκηση και αντιδιαβητικά δισκία ή άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα.

• Σακχαρώδης διαβήτης κύησης (ΣΔΚ)

• Άλλοι τύποι διαβήτη 

Η διάγνωση του Σακχαρώδη διαβήτη γίνεται 

1. με γλυκόζη νηστείας ≥ 126 mg/dL
2. με τυχαία τιμή γλυκόζης ≥ 200 mg/ dL
3. με τιμή γλυκόζης 2 ώρες μετά τη χορήγηση 75γρ. άνυδρης γλυκόζης από το στόμα (OGTT-καμπύλη σακχάρου) > 200 mg/ dL

H διάγνωση της μειωμένης ανοχής στη γλυκόζη (προδιαβήτης ή IGT) γίνεται

1. με γλυκόζη νηστείας 100-125 mg/dL
2. με τιμή γλυκόζης 2 ώρες μετά τη χορήγηση 75γρ. άνυδρης γλυκόζης από το στόμα (OGTT-καμπύλη σακχάρου) 140-199 mg/ dL
3. με τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης HbAiC 5,7-6,4%

Τα άτομα που θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο για Σακχαρώδη Διαβήτη είναι άτομα άνω των 45 ετών με παχυσαρκία, οικογενειακό ιστορικό ΣΔ, γυναίκες με ιστορικό ΣΔΚ ή μετά από τοκετό νεογνού ≥ 4,5kg, ασθενείς με υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, ιστορικό στεφανιαίας νόσου ή συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. 

Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πολύ σοβαρή νόσος με πολυάριθμες επιπλοκές όπως μακροαγγειοπάθεια, καρδιαγγειακά συμβάματα, μικροαγγειοπάθεια, περιφερική νευροπάθεια και νεφροπάθεια. Χρήζει άμεσης και σοβαρής ιατρικής παρεμβάσεως από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας. 

Ο διαβήτης στην κύηση 

Προϋπάρχων σακχαρώδης διαβήτης 

Πρόκειται για μια διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης η οποία έχει εκδηλωθεί πριν την κύηση είτε με τη μορφή του ινσουλινοεξαρτημένου διαβήτη (ΣΔ τύπου 1) ή με τη μορφή του μη-ινσουλινοεξαρτημένου διαβήτη (ΣΔ τύπου 2).

Στις γυναίκες με προϋπάρχοντα ΣΔ τύπου 1 ή ΣΔ τύπου 2 συστήνεται η εξατομικευμένη προγεννητική συμβουλευτική με στόχο τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου και τη μείωση του σοβαρού κινδύνου επιπλοκών τόσο για την υγεία του εμβρύου όσο και της μητέρας. 

Απαιτείται σωστός προγραμματισμός πριν τη σύλληψη, ενημέρωση και συχνή παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της κύησης από ομάδα εξειδικευμένων ιατρών (γυναικολόγος, ενδοκρινολόγος, διατροφολόγος) με στόχο την επίτευξη αποδεκτού γλυκαιμικού ελέγχου. 

Ειδικότερα ΠΡΙΝ τη σύλληψη συστήνεται:

• Ρύθμιση σωματικού βάρους, άσκηση και διατροφολογική παρέμβαση
• Επίτευξη γλυκαιμικών στόχων δηλαδή σάκχαρο νηστείας=80-110mg/dL, σάκχαρο 2 ώρες μεταγευματικά < 140mg/ dL και γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη HbAiC ≤ 6% ή σε κάποιες περιπτώσεις υπογλυκαιμιών ≤ 7,0%
• Διακοπή ή τροποποίηση φαρμακευτικής αγωγής ή αλλαγής σε αντλία ινσουλίνης
• Σε περίπτωση αγωγής ΣΔ με αντλία ινσουλίνης απαιτείται σωστή ρύθμιση δοχείων ώστε να επιτευχθεί ο κατάλληλος γλυκαιμικός έλεγχος
• Έλεγχος θυρεοειδικής λειτουργίας
• Έναρξη αγωγής με φυλλικό οξύ στις προβλεπόμενες δόσεις
• Τροποποίηση αγωγής ή/και διακοπή σε περίπτωση υπερλιπιδαιμίας ή αρτηριακής υπέρτασης 
• Καρδιολογικός έλεγχος σε γυναίκες με ΣΔ τύπου 1 διάρκειας > 10 ετών
• Έλεγχος νεφρικής λειτουργίας
• Οφθαλμολογικός έλεγχος με βυθοσκόπηση και αντιμετώπιση σε περίπτωση διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας

Κατά τη διάρκεια της κύησης απαιτείται:

• Αυτοέλεγχος σακχάρου καθημερινά (7 φορές/ημέρα) και καταγραφή αναλυτικά
• Αναπροσαρμογή δόσεων ινσουλίνης ή έναρξη ινσουλινοθεραπείας 
• Ρύθμιση αγωγής ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι σάκχαρο νηστείας < 95mg/ dL, σάκχαρο 1 ώρα μεταγευματικά < 140mg/ dL , σάκχαρο 2 ώρες μεταγευματικά < 120mg/ dL , τιμή HbAiC ≤ 6% ή 6.5-7% σε περίπτωση υπογλυκαιμιών
• Διατροφολογική παρακολούθηση 
• Συχνός ενδοκρινολογικός έλεγχος κάθε 2 εβδομάδες έως την εβδομάδα κύησης 34 και μετά κάθε εβδομάδα μέχρι τον τοκετό
• Συχνός έλεγχος κετονουρίας, σακχάρου αίματος, HbAiC, νεφρικής λειτουργίας, λιπιδίων, αρτηριακής πίεσης, σωματικού βάρους
• Κάθε 3 μήνες οφθαλμολογικός έλεγχος

Κατά τη διάρκεια του τοκετού απαιτείται ρύθμιση γλυκόζης με ενδοφλέβια σχήματα και τήρηση των τιμών-στόχων. 

Σακχαρώδης διαβήτης κύησης 

Πρόκειται για την πάθηση η οποία ανακαλύπτεται κατά τη διάρκεια της κύησης και η οποία χαρακτηρίζεται από διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων και αυξημένα επίπεδα γλυκόζης αίματος. 

Η γλυκόζη του αίματος κατά την κύηση αυξάνεται γιατί παρατηρείται έλλειψη της ικανότητας αύξησης της παραγωγής ινσουλίνης, ικανής να αντισταθμίσει τον ρυθμό και τις ανάγκες κατά τη διάρκεια της κύησης σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ινσουλινοαντοχή δηλαδή την αντίσταση των κυττάρων του οργανισμού στη δράση της ινσουλίνης. 

Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση;

Ο Σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι μια πολύ σοβαρή πάθηση η οποία εμφανίζει αυξημένο αριθμό επιπλοκών τόσο για το έμβρυο όσο και για τη μητέρα. Απαιτείται η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση προκειμένου να μειωθεί το ρίσκο επιπλοκών. 

Οι συνηθέστερες επιπλοκές είναι οι εξής:

Για το έμβρυο/νεογνό

• Ανωμαλίες ανάπτυξης
• Αυξημένο ρίσκο αποβολών 
• Υποξία
• Υπερινσουλινισμός
• Αναπνευστική δυσχέρεια-ανωριμότητα πνευμόνων
• Υπερχολερυθριναιμία
• Υπογλυκαιμία
• Προωρότητα

Για τη μητέρα

• Προεκλαμψία
• Επιπλοκές τοκετού
• Δυστοκία
• Ο διαβήτης κύησης σε ποσοστό 9% μπορεί να παραμείνει και μετά το πέρας της κύησης ως διαβήτης και σε ποσοστό 22% να παραμείνει ως μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη (IGT)

Σε ποιες περιπτώσεις παρατηρείται αυξημένο ρίσκο εμφάνισης ΣΔΚ;

Περισσότερο κινδυνεύουν οι γυναίκες με:

• Τυχαία αυξημένη μέτρηση σακχάρου
• Ηλικία >30 ετών
• Προηγηθείσα κύηση νεογνού > 4kg
• Κληρονομικό ιστορικό Σακχαρώδη διαβήτη
• Προηγηθείσα κύηση με Σακχαρώδη διαβήτη κύησης
• Ιστορικό μειωμένης ανοχής στη γλυκόζη (IGT)
• Φυλή
• Παχυσαρκία
• Ιστορικό συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOs)
• Ιστορικό ανεξήγητου προηγηθέντος ενδομήτριου θανάτου

Πώς γίνεται η διάγνωση του ΣΔΚ;

Με σκοπό την έγκαιρη και αποτελεσματική διάγνωση του Σακχαρώδη διαβήτη κύησης, όλες οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται σε μέτρηση σακχάρου αίματος κατά την αρχόμενη φάση της κύησης. 

Διενεργείται η καμπύλη σακχάρου (OGTT) με τη χορήγηση 75γρ. γλυκόζης από το στόμα και πραγματοποιείται μέτρηση των τιμών γλυκόζης στο αίμα σε χρόνο 0’, 60’, 120’ μετά τη χορήγηση γλυκόζης. Η καμπύλη σακχάρου διενεργείται σε όλες τις εγκύους μεταξύ της 24^ης και 28^ης εβδομάδας κύησης. Σε περιπτώσεις ύπαρξης παραγόντων κινδύνου, η καμπύλη διενεργείται νωρίτερα δηλαδή μεταξύ 10^ης και 12^ης εβδομάδας κύησης).

Με βάση την τιμή σακχάρου αλλά και αξιολογώντας το ιστορικό της εγκύου, τους παράγοντες κινδύνου και τις τιμές σακχάρου στη δοκιμασία γλυκόζης, ο ενδοκρινολόγος θα θέσει τη διάγνωση του ΣΔΚ και θα προτείνει το κατάλληλο  θεραπευτικό σχήμα και τρόπο παρακολούθησης. 

Διαχείριση ΣΔΚ 

Αλλαγή τρόπου ζωής 

• Άσκηση/περπάτημα (εφόσον το επιτρέπει ο θεράπων γυναικολόγος) 

Η άσκηση στοχεύει στην ελάττωση της ινσουλινοαντοχής και στην ταχύτερη επίτευξη σωστής γλυκαιμικής ρύθμισης. 

• Διατροφή

Απαιτείται ισορροπημένο, εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής το οποίο παρέχει επαρκή θερμιδική κάλυψη αναγκών αλλά και την επίτευξη των γλυκαιμικών στόχων ώστε να υποστηρίξει μια υγιή κύηση και αύξηση βάρους. Η διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει το προβλεπόμενο ποσοστό υδατανθράκων, φυτικών ινών και πρωτεϊνών. 

• Καθημερινός αυτοέλεγχος σακχάρου και καταγραφή τιμών (ημερολόγιο αυτοελέγχου) 
• Επίτευξη γλυκαιμικών στόχων 

Σάκχαρο νηστείας ≤ 92

Σάκχαρο 1 ώρα μετά το γεύμα ≤ 130

Σάκχαρο 2 ώρες μετά το γεύμα ≤ 115 

• Εξέταση ούρων-έλεγχος κετονουρίας
• Μηνιαίος ενδοκρινολογικός έλεγχος και τροποποίηση συστάσεων όπου χρειάζεται
• Σε περίπτωση μη επίτευξης γλυκαιμικών στόχων έναρξη ενδεδειγμένης ινσουλινοθεραπείας
• Οδηγίες τόσο για τον τοκετό όσο και για την «μετά τον τοκετό» περίοδο

Συστήνεται η διενέργεια επαναληπτικής δοκιμασίας γλυκόζης 6-8 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Δίδονται οδηγίες από τον ενδοκρινολόγο σχετικά με τα αποτελέσματα της καμπύλης καθώς και τον τρόπο ελέγχου και διαχείρισης του σακχάρου ώστε να προληφθεί ο κίνδυνος εμφάνισης ΣΔ τύπου 2, καρδιαγγειακής νόσου ή μεταβολών συνδρόμου στο μέλλον.