Η στιγμή που φέρνετε το μωρό στην αγκαλιά σας είναι μοναδική. Η επαφή δέρμα με δέρμα —γνωστή και ως skin-to-skin— αξιοποιεί ακριβώς αυτή τη φυσική οικειότητα: το νεογέννητο, γυμνό με την πάνα του, ακουμπά πάνω στο γυμνό στήθος του γονιού σε ασφαλή στάση.
Ο οργανισμός και των δύο «μιλά» αμέσως την ίδια βιολογική γλώσσα· ηρεμία, θερμότητα, σταθερός ρυθμός αναπνοής και καρδιάς.
Ένα τρυφερό ξεκίνημα που δεν είναι απλώς όμορφο, αλλά και ουσιαστικό για την υγεία και τον δεσμό μητέρας-παιδιού.
Τι είναι, με απλά λόγια, η επαφή δέρμα με δέρμα
Πρόκειται για τη στιγμή που το μωρό ακουμπά απευθείας στο δέρμα του γονιού, ιδανικά της μητέρας, αμέσως μετά τον τοκετό και στη συνέχεια όσο πιο συχνά γίνεται.
Δεν απαιτεί τίποτα περισσότερο από ένα ήρεμο περιβάλλον και λίγη καθοδήγηση από τη μαία ή τον γυναικολόγο.
Η ορμόνη της αγάπης, η ωκυτοκίνη, εκκρίνεται φυσικά και στους δύο, ενισχύοντας τον δεσμό και μειώνοντας το στρες.
Η επαφή αυτή μπορεί να γίνει και από τον πατέρα ή τη σύντροφο, προσφέροντας στο μωρό αίσθημα ασφάλειας και συνέχειας.
Γιατί τα πρώτα λεπτά και ώρες είναι τόσο σημαντικά
Αμέσως μετά τον τοκετό, το νεογέννητο αναζητά θερμότητα, σταθερότητα και την αίσθηση του γνωστού παλμού.
Η τοποθέτηση πάνω στο στήθος της μητέρας το βοηθά να προσαρμοστεί ομαλά στη νέα του ζωή.
Ιδανικά, η επαφή ξεκινά αμέσως και διαρκεί τουλάχιστον ενενήντα λεπτά, χωρίς διακοπή.
Πολλά μαιευτήρια προτείνουν να παρατείνεται μέσα στο πρώτο εικοσιτετράωρο, καθώς όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο μεγαλύτερα είναι τα οφέλη για το μωρό και τη μητέρα.
Τα οφέλη για το μωρό
Το σώμα της μητέρας λειτουργεί σαν φυσικός θερμοστάτης: κρατά τη θερμοκρασία του νεογνού σταθερή χωρίς ανάγκη εξωτερικής θέρμανσης.
Παράλληλα, ρυθμίζονται ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή και το σάκχαρο του αίματος.
Τα μωρά που απολαμβάνουν συχνή επαφή δέρμα με δέρμα κλαίνε λιγότερο, κοιμούνται πιο ήρεμα και αποθηκεύουν περισσότερη ενέργεια για την ανάπτυξή τους.
Ακόμη, ενισχύεται η ωρίμανση του νευρικού τους συστήματος και μειώνεται η πιθανότητα λοιμώξεων, καθώς αποκτούν τα ωφέλιμα μικρόβια του δέρματος της μητέρας.
Τα οφέλη για τη μητέρα
Η επαφή αυτή δεν είναι μονόπλευρη. Η ωκυτοκίνη βοηθά τη μήτρα να συσπαστεί και μειώνει τον κίνδυνο αιμορραγίας μετά τον τοκετό.
Ταυτόχρονα, αυξάνει την παραγωγή γάλακτος και δημιουργεί αίσθημα ηρεμίας, ζεστασιάς και δεσμού.
Οι μητέρες που κρατούν συχνά το μωρό τους δέρμα με δέρμα νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στη φροντίδα του και βιώνουν πιο θετικά τη μετάβαση στη μητρότητα.
Και όταν ο πατέρας συμμετέχει, η διαδικασία αυτή γίνεται μια κοινή εμπειρία που ενισχύει τη συνοχή της οικογένειας.
Επαφή δέρμα με δέρμα και θηλασμός
Η επαφή αυτή είναι ο πιο φυσικός «σύμμαχος» του θηλασμού. Τα μωρά που βρίσκονται πάνω στη μητέρα αναγνωρίζουν τη μυρωδιά του γάλακτος και κάνουν τα πρώτα βήματα για να πιάσουν το στήθος.
Η παραγωγή γάλακτος αυξάνεται και η διαδικασία γίνεται πιο εύκολη και για τους δύο.
Ακόμη κι αν ο θηλασμός δεν ξεκινήσει αμέσως ή υπάρξουν δυσκολίες, το να διατηρείται συχνά αυτή η επαφή βοηθά στην επανεκκίνηση της γαλουχίας.
Ποια μωρά ωφελούνται περισσότερο
Όλα τα μωρά έχουν να κερδίσουν από την επαφή δέρμα με δέρμα. Ακόμη κι αν δεν είναι πρόωρα ή μικρού βάρους, ωφελούνται από τη σωματική εγγύτητα και τη ρύθμιση που προσφέρει.
Για τα πρόωρα βρέφη, όμως, τα οφέλη είναι ακόμη πιο ουσιαστικά. Η λεγόμενη «φροντίδα καγκουρό» έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τις λοιμώξεις, σταθεροποιεί τις ζωτικές λειτουργίες και ενισχύει την επιβίωση.
Με τη σωστή καθοδήγηση, μπορεί να εφαρμοστεί με ασφάλεια ακόμη και σε μονάδες νεογνών.
Πώς εφαρμόζεται πρακτικά στο μαιευτήριο
Μετά τον τοκετό, ζητήστε από τη μαία ή τον γυναικολόγο να τοποθετήσουν το μωρό απευθείας στο στήθος σας, σε ημικλινή θέση.
Το σώμα του πρέπει να είναι κάθετο στο δικό σας, τα πόδια λυγισμένα και το κεφάλι γυρισμένο στο πλάι, ώστε να αναπνέει ελεύθερα.
Σκεπαστείτε μαζί με μια κουβέρτα, αφήνοντας το πρόσωπο του μωρού ακάλυπτο.
Οι πρώτες εξετάσεις και μετρήσεις μπορούν να γίνουν αργότερα, χωρίς να διακοπεί η επαφή. Έτσι ξεκινάτε τη νέα σας σχέση με τον πιο φυσικό τρόπο.
Η ασφάλεια πάνω απ’ όλα
Η σωστή στάση και η επίβλεψη από το προσωπικό είναι απαραίτητες.
Το πρόσωπο του μωρού πρέπει να παραμένει ορατό, ο λαιμός σε ουδέτερη θέση και το πηγούνι ελεύθερο.
Αποφύγετε τα μαξιλάρια ή αντικείμενα που μπορεί να περιορίσουν τον αεραγωγό.
Αν νιώσετε κόπωση, ζητήστε βοήθεια από το προσωπικό ή τον σύντροφό σας για να διατηρηθεί η ασφαλής θέση.
Καισαρική, δίδυμα και ειδικές περιπτώσεις
Ακόμη κι αν η γέννα γίνει με καισαρική, η επαφή δέρμα με δέρμα είναι εφικτή.
Σε πολλά μαιευτήρια, η μητέρα μπορεί να κρατήσει το μωρό της πάνω από το οθόνιο αμέσως μετά τη γέννηση.
Όταν αυτό δεν είναι δυνατό, ο πατέρας μπορεί να τοποθετήσει το νεογέννητο στο στήθος του μέχρι να ολοκληρωθεί η επέμβαση.
Στα δίδυμα, η επαφή εφαρμόζεται πλάι-πλάι με προσεκτική στήριξη του κεφαλιού, επιτρέποντας στα δύο μωρά να απολαμβάνουν ταυτόχρονα τη θαλπωρή της μητέρας.
Επαφή στο σπίτι
Η φροντίδα αυτή δεν σταματά στο μαιευτήριο. Μπορεί να γίνει καθημερινή ρουτίνα στο σπίτι: μετά το μπάνιο, πριν ή μετά το τάισμα, σε στιγμές ανησυχίας.
Φορέστε ρούχα με άνοιγμα μπροστά, πάρτε το μωρό με την πάνα του και σκεπαστείτε μαζί με μια λεπτή κουβέρτα.
Αφήστε το να ακούει την καρδιά σας και να νιώθει την αναπνοή σας· είναι ο πιο φυσικός τρόπος να ηρεμήσει.
Μετακίνηση με μάρσιπο
Ένας εργονομικός μάρσιπος μπορεί να στηρίξει την επαφή ακόμη και όταν κινείστε.
Φροντίστε ο λαιμός του μωρού να είναι καλά υποστηριγμένος και το πρόσωπό του πάντα ορατό. Η κλασική «θέση βατραχάκι» εξασφαλίζει σωστή κυκλοφορία και άνεση.
Έτσι, μπορείτε να συνεχίζετε τις δραστηριότητές σας χωρίς να στερείστε την αγκαλιά.
Όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα σχεδιάσατε
Αν δεν καταφέρατε να ξεκινήσετε αμέσως μετά τη γέννηση, μην ανησυχείτε. Η επαφή δέρμα με δέρμα ωφελεί σε κάθε στάδιο.
Μπορείτε να την εντάξετε αργότερα στο σπίτι ή στις πρώτες επισκέψεις στο ιατρείο.
Ακόμη και λίγα λεπτά καθημερινά αρκούν για να ενισχύσουν τη σχέση σας και να βοηθήσουν το μωρό να ηρεμήσει.
Αν υπάρχουν δυσκολίες με τον θηλασμό ή την προσαρμογή, ο γυναικολόγος και η μαία μπορούν να σας καθοδηγήσουν.
Όταν χωρίζεται το μωρό από τη μητέρα
Τα μωρά που παραμένουν μακριά από τη μητέρα για μεγάλο διάστημα συνήθως παρουσιάζουν αυξημένο άγχος, λιγότερο βαθύ ύπνο και μεγαλύτερη δυσκολία στη ρύθμιση της αναπνοής και του καρδιακού ρυθμού. Η επαφή δέρμα με δέρμα επαναφέρει την ισορροπία.
Ακόμη και μετά από νοσηλεία ή πρόωρο τοκετό, το άγγιγμα και η εγγύτητα αποτελούν τον πιο αποτελεσματικό «ρυθμιστή» για το βρέφος.
Συχνές ερωτήσεις
– Αν γεννήσω με καισαρική, μπορώ να κρατήσω το μωρό μου δέρμα με δέρμα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις ναι. Συζητήστε το εκ των προτέρων με τον γυναικολόγο σας. Όταν δεν είναι εφικτό αμέσως, ο πατέρας μπορεί να τοποθετήσει το μωρό στο στήθος του μέχρι να είστε έτοιμη.
– Πόση ώρα έχει νόημα να το κρατάω;
Όσο περισσότερο, τόσο το καλύτερο. Ξεκινήστε με μικρούς στόχους, π.χ. 20-30 λεπτά, και αυξήστε σταδιακά τον χρόνο. Ακόμη και επαναλαμβανόμενα σύντομα διαστήματα μέσα στη μέρα προσφέρουν σημαντικά οφέλη.
– Μπορώ να το συνεχίσω εβδομάδες ή μήνες αργότερα;
Φυσικά. Η επαφή δέρμα με δέρμα δεν έχει «ημερομηνία λήξης». Παραμένει ευεργετική σε κάθε ηλικία του βρέφους, ιδιαίτερα σε περιόδους ανησυχίας ή ασθένειας.
Νοσοκομεία φιλικά προς τα βρέφη
Τα μαιευτήρια που εφαρμόζουν την πολιτική «φιλικά προς τα βρέφη» ενθαρρύνουν ενεργά την επαφή δέρμα με δέρμα στις μαιευτικές και νεογνικές μονάδες.
Στόχος είναι μητέρα και μωρό να μείνουν μαζί την πρώτη ώρα και να αποφευχθεί ο διαχωρισμός.
Ρωτήστε τον γυναικολόγο και τη μαία σας ποια πρακτική ακολουθείται στο δικό σας μαιευτήριο, ώστε να οργανώσετε εγκαίρως το σχέδιο τοκετού.
Ο ρόλος της ιατρικής ομάδας
Σε περιπτώσεις πρόωρων ή βρεφών χαμηλού βάρους, η επαφή πραγματοποιείται με την καθοδήγηση της νεογνολογικής ομάδας.
Οι μελέτες δείχνουν ότι ακόμη και τα πιο ευαίσθητα νεογνά σταθεροποιούνται καλύτερα όταν βρίσκονται στην αγκαλιά της μητέρας ή του πατέρα τους, σε ασφαλή και ελεγχόμενη επαφή.
Η επαφή δέρμα με δέρμα δεν είναι μια «μόδα» στη μαιευτική φροντίδα. Είναι ο πιο φυσικός τρόπος να καλωσορίσετε το μωρό σας στη ζωή.
Μέσα από την απλότητα της αγκαλιάς δημιουργείται ένα περιβάλλον ασφάλειας, σταθερότητας και αγάπης.
Συζητήστε με τον γυναικολόγο και τη μαία σας για να εντάξετε την πρακτική αυτή στο σχέδιο τοκετού και συνεχίστε την στο σπίτι.
Ακόμη και λίγα λεπτά κάθε μέρα αρκούν για να δυναμώσουν τον δεσμό, να στηρίξουν τον θηλασμό και να χαρίσουν στο μωρό σας ό,τι πιο πολύτιμο: την ασφάλεια, τη θαλπωρή και τον ρυθμό της καρδιάς σας.
