Οι κύστες στις ωοθήκες είναι ένα από τα πιο συχνά ευρήματα κατά την γυναικολογική εξέταση.
Παρόλο που η λέξη “κύστη” μπορεί να προκαλέσει άγχος, στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρόκειται για καλοήθεις σχηματισμούς που υποχωρούν μόνοι τους, χωρίς καμία παρέμβαση.
Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου μια κύστη χρειάζεται παρακολούθηση ή και χειρουργική αφαίρεση. Γι’ αυτό η σωστή ενημέρωση είναι το πρώτο βήμα για τη φροντίδα της υγείας σας.
Τι είναι οι κύστες ωοθηκών;
Μια κύστη στην ωοθήκη είναι ένας μικρός σάκος γεμάτος υγρό, που μπορεί να αναπτυχθεί είτε εντός είτε στην επιφάνεια της ωοθήκης.
Στην ουσία, πρόκειται για μια τοπική μεταβολή που σχετίζεται με τον φυσιολογικό εμμηνορροϊκό κύκλο. Κατά την ωορρηξία, το ωοθυλάκιο – το μικρό “δοχείο” που φιλοξενεί το ωάριο – μεγαλώνει και φυσιολογικά ανοίγει για να απελευθερώσει το ωάριο.
Αν αυτό δεν συμβεί ή το ωοθυλάκιο δεν απορροφηθεί σωστά, τότε μπορεί να σχηματιστεί μια κύστη. Οι κύστες αυτές δεν είναι «ξένες» προς τον οργανισμό. Σχηματίζονται συχνά και στις περισσότερες περιπτώσεις απορροφώνται φυσικά μέσα σε λίγες εβδομάδες, χωρίς να προκαλέσουν συμπτώματα ή να απαιτήσουν θεραπεία.
Ο ρόλος των ωοθηκών και η σύνδεση με τις κύστες
Οι ωοθήκες είναι τα βασικά όργανα του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, υπεύθυνα για την παραγωγή ωαρίων και ορμονών όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη.
Κάθε μήνα, μέσα από τη διαδικασία της ωορρηξίας, ένα από τα δύο αυτά όργανα προετοιμάζει ένα ωάριο για ενδεχόμενη γονιμοποίηση. Κατά τη διάρκεια αυτού του φυσικού κύκλου, είναι πολύ πιθανό να σχηματιστεί μια κύστη – ιδιαίτερα αν το ωοθυλάκιο δεν απελευθερώσει το ωάριο ή δεν επανέλθει στη φυσιολογική του κατάσταση μετά την ωορρηξία.
Σε τέτοιες περιπτώσεις μιλάμε για λειτουργικές κύστες, οι οποίες είναι ακίνδυνες και συχνά αυτοϊάσιμες.
Ποιοι είναι οι τύποι κύστεων;
Δεν είναι όλες οι κύστες ίδιες. Κάποιες είναι αποτέλεσμα φυσιολογικών ορμονικών μεταβολών, ενώ άλλες μπορεί να υποδηλώνουν παθολογία.
Οι βασικές κατηγορίες περιλαμβάνουν:
Λειτουργικές κύστες
Αυτές είναι οι πιο κοινές και συνήθως υποχωρούν μέσα σε μερικές εβδομάδες χωρίς θεραπεία. Προκύπτουν ως μέρος του φυσιολογικού κύκλου της ωορρηξίας:
- Ωοθυλακική κύστη: όταν το ωοθυλάκιο δεν απελευθερώνει το ωάριο.
- Κύστη ωχρού σωματίου: δημιουργείται αφού το ωάριο απελευθερωθεί, αν το υπόλοιπο ωοθυλάκιο δεν απορροφηθεί σωστά.
Μη λειτουργικές κύστες
Αυτές δεν σχετίζονται με την ωορρηξία και μπορεί να χρειάζονται παρέμβαση:
- Δερμοειδής κύστη: περιέχει ιστούς όπως τρίχες ή λίπος.
- Ενδομητρίωμα: σχηματίζεται από ιστό ενδομητρίου εκτός μήτρας, όπως στις ωοθήκες.
- Κυσταδένωμα: συνήθως γεμάτο υγρό ή βλέννα, μεγαλώνει στην επιφάνεια της ωοθήκης.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Πολλές φορές, οι κύστες δεν δίνουν κανένα απολύτως σημάδι.
Όταν όμως προκαλούν ενόχληση, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Βάρος ή πόνο χαμηλά στην κοιλιά, συνήθως από τη μία πλευρά
- Αίσθημα φουσκώματος ή πίεσης
- Πόνο στη σεξουαλική επαφή
- Ακανόνιστο κύκλο ή καθυστέρηση
- Ναυτία ή τάση λιποθυμίας, σε περίπτωση ρήξης
Αν εμφανιστεί έντονος πόνος, ειδικά ξαφνικά, χρειάζεται άμεση ιατρική αξιολόγηση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η βασική εξέταση είναι το διακολπικό υπερηχογράφημα, το οποίο δίνει καθαρή εικόνα για το μέγεθος, τη σύσταση και την πιθανή φύση της κύστης.
Αν υπάρχει υποψία για κάτι περισσότερο, μπορεί να ζητηθούν:
- Εξετάσεις αίματος (π.χ. δείκτης CA-125)
- Μαγνητική τομογραφία
- Λαπαροσκόπηση σε επιλεγμένες περιπτώσεις
Υπάρχουν επιπλοκές;
Οι περισσότερες κύστες είναι αβλαβείς. Ωστόσο, κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσουν:
- Ρήξη κύστης με έντονο πόνο και πιθανή αιμορραγία
- Συστροφή ωοθήκης, όταν μια μεγάλη κύστη στρέψει την ωοθήκη γύρω από τον μίσχο της
- Υπογονιμότητα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ενδομητριωμάτων
- Χημική φλεγμονή, λόγω διαρροής υγρού εντός της κοιλιάς
Ποια είναι η θεραπευτική προσέγγιση;
Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο της κύστης, το μέγεθός της, τα συμπτώματα που προκαλεί αλλά και το ιστορικό της γυναίκας.
Συντηρητική παρακολούθηση
Στις λειτουργικές κύστες δεν απαιτείται καμία άμεση θεραπεία. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει παρακολούθηση με υπερηχογράφημα.
Εφόσον η κύστη υποχωρήσει μόνη της, δεν χρειάζεται περαιτέρω ενέργεια.
Σε γυναίκες με τάση για συχνή εμφάνιση λειτουργικών κύστεων, η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων μπορεί να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης νέων σχηματισμών, καθώς καταστέλλουν την ωορρηξία.
Χειρουργική αφαίρεση
Όταν μια κύστη επιμένει, μεγαλώνει, προκαλεί έντονο πόνο ή υπάρχουν ύποπτα ευρήματα στις εξετάσεις, μπορεί να συστηθεί αφαίρεσή της.
Οι βασικές μέθοδοι είναι:
- Λαπαροσκόπηση: Ελάχιστα επεμβατική τεχνική με χρήση ειδικής κάμερας και εργαλείων μέσω μικρών τομών. Προσφέρει ταχεία ανάρρωση, χαμηλό πόνο και άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.
- Λαπαροτομία: Ανοικτή χειρουργική επέμβαση, απαραίτητη σε περιπτώσεις πολύ μεγάλων κύστεων ή όταν υπάρχει αβεβαιότητα για τη φύση της κύστης.
Η θεραπεία σχεδιάζεται πάντα με γνώμονα τη διατήρηση της ωοθηκικής λειτουργίας και τη μελλοντική γονιμότητα της γυναίκας.
Οι κύστες ωοθηκών είναι συχνές και συνήθως δεν αποτελούν αιτία ανησυχίας.
Όμως, η ενημέρωση και η έγκαιρη διάγνωση μπορούν να κάνουν τη διαφορά – τόσο για την υγεία σας όσο και για τη διατήρηση της γονιμότητας.
Αν αισθάνεστε ενοχλήσεις ή ανησυχείτε για κάτι που σχετίζεται με τις ωοθήκες σας, μη διστάσετε να συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας.
Η πρόληψη ξεκινά με τη γνώση και η φροντίδα ξεκινά με μία απλή επίσκεψη.
