Τι είναι οστεοπόρωση;
Είναι μια συστηματική νόσος του σκελετού κατά την οποία παρατηρείται ελάττωση και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστίτη οστού, που οδηγεί σε μείωση της ανθεκτικότητας των οστών και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.
Τα οστά βρίσκονται σε μια συνεχή κατάσταση εναλλαγής μεταξύ ανακατασκευής και απορρόφησης. Όταν διαταραχθεί αυτή η ισορροπία εις βάρος της οστικής ανακατασκευής δημιουργείται οστεοπόρωση.
Ποια είδη οστεοπόρωσης υπάρχουν;
Η οστεοπόρωση διαχωρίζεται σε δύο κατηγορίες:
- Την ιδιοπαθή οστεοπόρωση που είναι και η συχνότερη μορφή και στην οποία ανήκουν η μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση και η γεροντική οστεοπόρωση. Η μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση παρατηρείται σε γυναίκες > 45-50 ετών λόγω της μειωμένης παραγωγής οιστρογόνων, ενώ η γεροντική οστεοπόρωση παρατηρείται σε άνδρες και γυναίκες >70-75 ετών και οφείλεται στην γενικότερη μειωμένη ορμονική παραγωγή.
- Την δευτεροπαθή οστεοπόρωση η οποία οφείλεται σε μείωση της οστικής μάζας λόγω νοσημάτων διαφόρων οργάνων (ενδοκρινολογικές, γαστρεντερολογικές, ρευματολογικές, αιματολογικές, μεταβολικές και νεφρολογικές παθήσεις), στη δράση διαφόρων φαρμάκων (κορτιζόνη, SSRI’s, αναστολείς αρωματάσης) ή στον τρόπο ζωής (κάπνισμα, αλκοόλ).
Ποιοι ασθενείς εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης οστεοπόρωσης;
- Ασθενείς με κληρονομική προδιάθεση ή οικογενειακό ιστορικό καταγμάτων
- Γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση (<45 ετών) ή καθυστερημένη ενήβωση/εμμηναρχή
- Ασθενείς με ενδοκρινολογικές παθήσεις (υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, υπογοναδισμός, Cushing, έλλειψη βιταμίνης D)
- Γυναίκες με ιστορικό επέμβασης ωοθηκεκτομής
- Ασθενείς με ιστορικό κοιλιοκάκης, συνδρόμου εντερικής δυσαπορρόφησης, κολίτιδας)
- Ασθενείς με ρευματολογικές παθήσεις (RA)
- Ασθενείς σε χρόνια θεραπεία με φάρμακα (κορτιζόνη, επιλεκτικοί ανταγωνιστές υποδοχέων οιστρογόνων)
- Άτομα με χαμηλό σωματικό βάρος (BMI < 19)
- Άτομα που ακολουθούν διατροφή μειωμένης πρόσληψης σε ασβέστιο, βιταμίνη D, πρωτεΐνες / καθιστική ζωή
Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης;
- Προοδευτική απώλεια ύψους
- Κατάγματα (συχνότερα σε σπόνδυλους, ισχίο, καρπούς)
- Οστικά άλγη στην οσφύ ή στην ράχη
- Κύφωση
- Περιορισμός κινήσεων
- ή συχνά κανένα σύμπτωμα
Πώς γίνεται η διερεύνηση της οστεοπόρωσης;
Η διερεύνηση της οστεοπόρωσης γίνεται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό με αρχικά την λήψη λεπτομερούς ατομικού και οικογενειακού ιστορικού (ερωτηματολόγιο σχετικά με τον τρόπο ζωής , παράγοντες κινδύνου, λήψη φαρμάκων) καθώς και κλινική εξέταση (ύψος, βάρος, BMI, έλεγχος σπονδυλικής στήλης).
Στη συνέχεια ελέγχονται εργαστηριακές εξετάσεις και δείκτες οστικού μεταβολισμού και διενεργείται DXA (απορροφησιομετρία διπλοενεργειακής δέσμης α) ή vQCT ( ογκομετρική ποσοτική υπολογιστική τομογραφία).
Καθορίζεται η οστική πυκνότητα βάσει του T-score ή του z-score. Τέλος, υπολογίζεται ο κίνδυνος κατάγματος (FRAX score) και αποκλείεται η περίπτωση δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης.
Πώς θεραπεύεται η οστεοπόρωση;
- Αλλαγές τρόπου ζωής (άσκηση, διακοπή καπνίσματος, μείωση κατανάλωσης αλκοόλ και καφεΐνης)
- Διατήρηση σωματικού βάρους σε υγιή επίπεδα
- Αποφυγή πτώσεων (φυσιοθεραπεία, οφθαλμολογική εκτίμηση, επιλογή κατάλληλων αντιολισθητικών υποδημάτων, έλεγχος χώρου διαμονής)
- Χορήγηση ασβεστίου (1-1.5gr./ημέρα), VitD (400-800IU/ημέρα)
- Χορήγηση φαρμάκων που εμποδίζουν την οστική απώλεια (διφωσφονικά, δενοσουμάμπη, εκλεκτικοί ρυθμιστές οιστρογονικών υποδοχέων-SERM)
- HRT-ορμονική υποκατάσταση με οιστρογόνο-προγεστερόνη
- Χορήγηση φαρμάκων που αναπλάθουν το οστό (τεριπαρατίδη, αμπαλοπαρατίδη, μονοκλωνικά αντισώματα IgG2-ρομοσοζουμάμπη)
